Doç.
Dr. Bahtiyar MAKAROĞLU
Ankara
Üniversitesi Dilbilim Bölümünde 2015 yılından beri görev yapan Doç. Dr.
Bahtiyar Makaroğlu, aynı bölümde 2010 yılında lisans, 2012 yılında yüksek
lisans ve 2018 yılında doktora eğitimini tamamlamış ve 2018-2019 yılları
arasında Pompeu Fabra Üniversitesinde (İspanya), Doktora Sonrası Araştırmacı
olarak Katalan İşaret Dili Laboratuvarında görev yapmıştır. 2018-2021 yılları
arasında Ankara Üniversitesi TÖMER İşaret Dili Programlarında kurucu
koordinatör olarak görev yapan Makaroğlu, ayrıca 2017 yılından bu yana
Yükseköğretim Kurumu (YÖK) Engelli Öğrenci Komisyonu ve 2024 yılından bu yana
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu üyeliğini sürdürmektedir. 2020 yılından bu yana
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Türk İşaret Dili Bilim ve Onay Kurulu
(TİDBO) üyesi olup 2021 yılından beri Dil Dergisi’nin baş editörlüğünü
yapmaktadır. Araştırma alanları arasında Türk İşaret Dili, biçimbilim,
derlemdilbilim ve dilbilgiselleşme bulunmaktadır. Makaroğlu, şu ana kadar 8
farklı ulusal ve uluslararası projede yürütücü, araştırmacı, araştırma asistanı
gibi farklı görevlerde bulunmuştur. 6 kitap yazarlığı/editörlüğü, 10
ulusal/uluslararası kitap bölümü, 20 ulusal/uluslararası makale yazarı ve
30’dan fazla kurultay ve kongrede konuşmacı olan Makaroğlu’nun Türk İşaret Dili
Dilbilgisi Kitabı, Güncel Türk İşaret Dili Sözlüğü, Yabancı Dil Olarak Türk
İşaret Dili Kitabı başlıca yayınları arasında yer almaktadır.
Konuşma
Başlığı: Türk İşaret Dilinde Dilbilgiselleşme
İşaret dilinin dilbilgiselleşmesi üzerine şu ana kadar yapılan çalışmalar, sözlüksel birimlerden işlevsel birimlere doğru gerçekleşen artzamanlı değişimlerin çoğunun daha önce konuşma dilleri için tanımlananlarla paralel olduğunu ortaya koymaktadır. Bu araştırmaların çoğu betimsel özellikte olmasına karşın son yıllarda özellikle derlem-tabanlı inceleme yöntemlerinin kullanıldığı ve işlevsel-bilişsel kuramların daha ön plana çıktığı gözlemlenmektedir. Türk İşaret Dili üzerine yapılan dilbilgiselleşme çalışmaları her ne kadar göreceli olarak çok yeni olmasına karşın elde edilen bulgular, içerik sözcüklerinin zaman içerisinde dilbilgisel sözcük haline geldiği birincil dilbilgiselleşme ve dilbilgisel birimin başka bir dilbilgisel aşamaya geçip bağımlı biçimbirim şeklinde davrandığı ikincil dilbilgiselleşme aşamaların konuşma dillerine benzer şekilde gerçekleştiğini göstermektedir.
Ayrıca,
işiten ve sağır toplumun sistematik şekilde dil teması, ikidillik vb. olgular
nedeniyle sağır bireylerin işaret dili üretimlerinde, konuşma diline ait
eşdeğer sözcüklerin çoğunlukla dudak kıpırdatma şeklinde eşzamanlı olarak
üretildiği ağızlama (mouthings) durumlarına sıklıkla rastlanmaktadır.
Dilbilgiselleşmeye multimodalite açısından yaklaşan son çalışmalar, bu modlar
arası (crossmodal) dil etkileşimin teması sonucu gözlemlenen olgunun işaret
dillerindeki dilbilgiselleşme süreçlerinde belirleyici olabileceğini ve
ağızlamadan dilbilgisel birime doğru multimodal dilbilgiselleşme rotası
bulunduğunu öne sürmektedir. Bu konuşmada, Türk İşaret Dili derlemi
kullanılarak sağır TİD kullanıcılarında gözlemlenen mikro-artzamanlı
(microdiachronic) değişim, jestlerin dilbilgiselleşmesi, multimodal yapılar ve
dilbilgiselleşme şemaları konularındaki temel bulgular ve tartışmalar
sunulacaktır.